sağlık

KOAH’ DA OKSİJEN TEDAVİSİ

 

Bugün için elimizde KOAH’ tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi olmadığı gibi, hastalığın ilerlemesini durduracak bir ilaç da mevcut değildir. Kronik solunum yetersizliği gelişmiş KOAH’ lı hastalarda yaşama süresini uzattığı bilinen tek tedavi yöntemi uzun süreli oksijen tedavisidir. Çünkü, bu hastaların kanında oksijen basıncı düşüktür ve dokulara yeteri kadar oksijen sağlanamamaktadır. Bundan da başta beyin, kalp ve böbrekler olmak üzere pek ok organ ciddi şekilde etkilenir.
Uzun süreli oksijen tedavisi ne işe yarar?
KOAH’ lılarda uzun süreli oksijen tedavisi sayesinde şeyden önce hastaların yaşama süreleri uzar ve daha kaliteli hale gelir. Bunlarda hastaneye yatış sayısı ve yatış süreleri azalır. Nefes darlığı azalır. Daha rahat egzersiz yapabilirler. Akciğer damar basıncı azalır. Kanda artan alyuvarların sayısı azalır. Uyku kalitesi artar. Kas ve iskelet metabolizması iyileşir. Kendilerini daha zinde hissederler.
Hangi hastaların uzun süre oksijen tedavisi almaları gerekir?
Bunun için belirlenmiş bazı kriterler vardır. Oksijen tedavisine, kanda oksijen basıncının 55’ in ve oksijen doygunluğunun yüzde 90’ ın altında olduğu, akciğer damarı tansiyonu yüksekliği ile beraber bacaklarda ödem, alyuvarların yüzde 55’ in üzerine çıktığı ve kalp yetersizliği kriterleri bulunduğu zaman başvurulur.
Oksijen tedavisi nasıl yapılır?
Bunu iki bölümde değerlendirmemiz lazım. Birincisi KOAH ataklarında oksijen tedavisi, ikincisi ise kronik solunum yetersizliğinde oksijen tedavisidir.
KOAH hastalarında kanda oksijen basıncı zaten düşüktür; KOAH ataklarında daha da düşer. Bunu pratik olarak tırnak yataklarının… dudakların morarmasından anlayabiliriz. Oksimetre adı verilen bir aletle de parmaktan oksijen doygunluğu ölçülebilir. Bunun 90’ ın altına düşmesi kandaki oksijenin yeterli olmadığının bir bulgusudur. Ama, en sağlıklı bilgi arter kanında oksijen basıncının ölçülmesiyle elde edilir. Bu sayede kanda karbon dioksit basıncı ve kanın pH değeri de belirlenebilir. ölçülmesiyle elde edilir. Oksijen basıncının 60’ ın altına düşmesi hastanın dokularının oksijenlenmesinde yetersizlik olacağının işaretidir. Bu hastalara oksijen verilerek oksijen basıncı 60’ ın üzerinde tutulmaya çalışılır.
Oksijen veriliş hızı genellikle dakikada 1-2 litre kadardır. Bu durumda kanda karbon dioksit basıncını çok fazla artırmadan ve asidoz gelişmesine fırsat tanımadan oksijen basıncı 60’ ın üzerinde tutulmuş olur.
Oksijen hangi yöntemlerle verilir?
Hastalara oksijen verilmesinde maskeler ve burun kanülleri en çok kullanılan araçlardır. İstenilen konsantrasyonlarda oksijen vermek mümkündür, ama daha çok burun kanülleri tercih edilir. Çünkü, bu sistem hem ucuzdur ve hem de hasta için daha rahattır. Burundan oksijen alırken konuşabilir, yemek yiyebilir, rahat rahat öksürebilir. Burun kanülleri ile oksijen konsantrasyonunu sabit tutmak daha zordur.
Oksijen tedavisi uykuda da yapılır mı?
Kronik KOAH hastalarında oksijen tedavisi uykuda da sürdürülmelidir. Bu sayede uyku sırasında oksijen basıncının düşmesi ile gelişebilecek ritim bozuklukları ve tansiyon yükselmeleri de önlenmiş olur. Beyin fonksiyonları düzelir. Yapılan araştırmalar tedavi süresi ne kadar uzun olursa hastanın yaşama süresi o kadar fazla olduğunu göstermektedir. Mesela, günde uyku dahil 19 saat oksijen alan hastalarla, gündüzleri uyanık oldukları zaman süresince 12 saat oksijen alan hastaların bir ve iki sene sonra hayatta olup olmadıklarına bakıldığında 19 saat oksijen alanların diğer gruptakilere göre yüzde 50 oranında daha uzun yaşadıkları belirlenmiştir.
Kısaca, kronik solunum yetersizliğinde olan KOAH hastaları ne kadar uzun süre oksijen alırlarsa o kadar uzun yaşarlar.
KOAH ataklarında uygulanan oksijen tedavisinin süresi ne kadar olmalıdır?
Bu süre hastalığın ve atağın ağırlığına göre kişiden kişiye farklıdır. Böyle hastaların zaten hastanede takip ve tedavi edilmeleri daha doğrudur. Oksijen burun kanülü aracılığı ile verilir. Amaç, kandaki oksijen basıncını 60’ ın üzerine çıkarmaktır. Orta derece ağır bir atakta genellikle bir haftalık tedaviden sonra hastanın oksijen ihtiyacı kalmaz.
KOAH ataklarında hastaya oksijen verilirken mutlaka kanda karbon dioksit basıncı ve kanın pH değeri de dikkate alınmalıdır. Karbon dioksit basıncı 50’ nin üzerinde olan hastalara oksijen verilirken kandaki oksijen basıncının çok fazla yükselmemesi arzu edilir, çünkü bu tür hastalarda solunum durması meydana gelebilir. Özetle söylemek isterim ki, oksijen de aynı İnsulin veya heparin gibi bir ilaçtır. Tedavi dozu ve süresi her hastaya göre ayarlanmalıdır. Gelişi güzel yapılan oksjen tedavilerinden hasta fayda görmeyebileceği gibi, hatta bundan zarar da görebilir.