yazı

KIZILDERİLİLER VE TÜRKLER


Yıllardır hakkında en çok spekülasyon yapılan konulardan biri Kızılderililer'in kökenlerinin Orta Asya'ya yani biz Türkler'e dayandığıdır. Özellikle bir dönem dünyadaki herşeyi ve herkesi Türkler'le ilişkilendiren bir politikanın hakim olduğu dönemde, bu anlaşılabilir bir şeydir, ancak günümüzde hala bu konunun konuşuluyor olması dikkat çekicidir.


Bu konuyu incelerken şu anki Anadolu Türk kültürünün aslında Orta Asya'daki Türk kültüründen pek çok farkı olduğunu, yıllar içinde komşu olduğumuz bütün ülkelerin (İran, Arap Kültürü, Bizans vs vs.) kültürlerinden bir şeyler almış olduğumuzu göz ardı etmemek şarttır. Bir Kazak'la, Özbek'le bir araya geldiğimizde nasıl zorlandığımızı unutmamak gerekir. Ancak Orta Asya'daki Türk devletleri de yıllar içinde pek çok farklı kültürlerin etkisinde kalmışlardır, bunların en yoğun olanı da son 80-90 yıla damgasını vurmuş olan Sovyetler Birliği etkisidir. Dolayısıyla eğer bir araştırma yapılacaksa doğru yöntem Orta Asya kültürünün başlangıç noktalarına inmek ve oradan gidilebilecek yönleri takip etmeye çalışmak olmalıdır, ama bunun da nasıl zor bir iş olduğu ortadadır.


Kısaca özetlersek, bu konuda ciddi araştırmalar yapmış pek çok bilim adamının vardığı spekülatif sonuçlardan kesin olanı, iki kültürün ortak pek çok noktası olduğudur. Ancak bu etkilerin şekli tartışma konusudur: Acaba zaten yıllardır Amerika kıtasında yaşayan kavimlere bir dönem Orta Asya'dan yapılmış küçük çaplı göçlerle kültür transferi mi yapılmıştır, yoksa bir zamanlar hiç kimsenin aşmadığı koca Kuzey Amerika kıtası, Orta Asya'dan batıya değil de doğuya göç etmeyi tercih eden atalarımızın göçleriyle mi şekillenmiştir? Buna cevap vermek zordur. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar ve DNA testleri de bu akrabalık ilişkilerini doğrular niteliktedir.


Gene de şimdilik yapılabilecek tek şey ortak kültür noktalarını sıralamaktır, kilim desenleri ve geleneksel anlamları, dini inançlar, mitolojideki benzerlikler, dil benzerlikleri gibi..
tabloda Kızılderili dillerindeki ve Türkçe'deki bazı ortak anlamlı ve telaffuzlu kelimeler listelenmiştir, bu liste sadece bir örnektir, bunun yüzlerce kelimeden oluşan hallerini pek çok kaynakta bulmak mümkündür.


Kızılderili dillerinde Türkçe'de


Tepek Tepe


Yatkı Ev, yatılan yer


Dodohişça Dudak


T-sün Uzun


Yu Su, yu-mak, yıkamak


Tete Dede


Tamazkal Hamam, temiz kal


Kuşa Kuş


Türe Türe, Töre


Hu Hu, Hu hu (Selam)


Yanunda Yanında


Aş-köz Yemek


İldiş Dişleme


Atış-ka Atış

Gül Soothsayer